Yeni kılavuz tansiyon hastalığı için neler öneriyor?
2025 Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon) Kılavuzu Kim hazırladı?Bu kılavuz, Amerikan Kalp Derneği ve Kardiyoloji Koleji başta olmak üzere birçok tıp kuruluşu tarafından uzmanların ortak çalışmasıyla hazırlandı.
Amaç Kanıta dayalı bilgilerle kalp-damar sağlığını korumak ve yüksek tansiyonun zararlarını azaltmaktır.
🆕 Öne Çıkan Yenilikler• “Hipertansif acil durum” terimi yerine artık “şiddetli hipertansiyon” deniyor.• Dirençli hipertansiyonu olan kişilerde primer aldosteronizm (bir böbrek üstü bezi hastalığı) için tarama öneriliyor. • Potasyum içeren tuz ikameleri (sodyum yerine potasyum tuzu) kan basıncını düşürmek için öneriliyor (böbrek hastalığı olan bazı kişilerde dikkatli olunmalı).
👩⚕️ Kan Basıncı Tanımı• Normal: 120/80 mmHg’den düşük• Yüksek (ama hipertansiyon değil): 120–129 / <80 mmHg• Evre 1 Hipertansiyon: 130–139 / 80–89 mmHg• Evre 2 Hipertansiyon: 140/90 mmHg ve üzeri
Yaklaşık her 2 yetişkinden 1’i ABD’de hipertansiyon hastasıdır.Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar.
🩺 Ölçüm ve Tanı• Ölçümlerin doğru cihazlarla ve standart yöntemle yapılması çok önemlidir.• Evde veya 24 saatlik taşınabilir cihazlarla ölçüm (ABPM/HBPM) teşhis ve takip için önerilir.• Kolluksuz cihazlar (bileklik, saat vb.) şu an güvenilir bulunmamaktadır.
🧪 Tetkikler (hipertansiyon tanısı alan kişilerde):• Kan tahlilleri (kan sayımı, elektrolitler, şeker, kolesterol vb.)• İdrar tahlili• Elektrokardiyografi (EKG) önerilmektedir.
💊 İlaç Başlama ve Tedavi Eşiği• Diyabet, böbrek hastalığı veya kalp-damar hastalığı olanlarda: Tansiyon ≥130/80 ise ilaç tedavisi önerilir.• Sağlıklı ve düşük riskli bireylerde: Yaşam tarzı değişiklikleri sonrası kan basıncı hala ≥130/80 ise ilaç tedavisi başlanabilir.• İlaçlarda ilk tercih: Tiyazid tipi idrar söktürücüler, kalsiyum kanal blokerleri, ACE inhibitörleri veya ARB’lerdir.• Çoğu hasta en az iki ilaç ile daha iyi kontrol sağlar.
🌱 Yaşam Tarzı ve Psikososyal Yaklaşım• Tuz kısıtlaması: Günlük tuz <5 gram.• Potasyumdan zengin beslenme: Meyve, sebze, potasyumlu tuz ikameleri.• Kilo kaybı: Fazla kilonun %5’ini vermek bile tansiyonu düşürür.• Egzersiz: Düzenli yürüyüş, bisiklet veya yüzme. • Stres yönetimi: Meditasyon, nefes egzersizi.• Alkol: Kadınlarda günde 1, erkeklerde 2 kadehten fazla önerilmiyor.• Sigara ve uyuşturucu: Kesinlikle bırakılmalı.
👩👩👧👦 Özel Durumlar• Diyabet ve böbrek hastalığında: ACE inhibitörleri veya ARB’ler özellikle önerilir.• Gebelikte: Labetalol ve nifedipin tercih edilir. Ağır hipertansiyon hızlıca tedavi edilmelidir.• Kalp yetersizliği: İdrar söktürücüler, SGLT2 inhibitörleri ve RAAS baskılayıcı ilaçlar faydalıdır.
🔬 Dirençli Hipertansiyon• Birden fazla ilaçla kontrol sağlanamıyorsa sekonder nedenler araştırılır (örn. böbrek üstü bezi hastalıkları).• Spironolakton sık kullanılan ek tedavidir tolere edilemezse alternatifler vardır.• Böbrek sinirlerini yakma işlemi (renal denervasyon) seçilmiş hastalarda düşünülebilir.
🚨 Şiddetli Hipertansiyon (≥180/120 mmHg)• Hedef organ hasarı varsa (ör. beyin kanaması, kalp krizi, böbrek yetmezliği):Yoğun bakım şartlarında acil tedavi gerekir.• Hasar yoksa: Ani düşürmek yerine dikkatle ve kademeli olarak tedavi yapılmalıdır.
🧠 Hipertansiyon ve Diğer Hastalıklar• Felç (inme): Tansiyon kontrolü tekrar inmeyi önler.• Demans: Uzun vadeli iyi tansiyon kontrolü bunama riskini azaltır.• Kalp hastalıkları ve damar tıkanıklıkları: Tansiyon kontrolü bu riskleri ciddi oranda azaltır.
🌟 Sonuç 2025 kılavuzu, 2017’ye göre:• Daha erken ve kişiselleştirilmiş ilaç tedavisini,• Potasyumlu tuz ikamelerini,• Dirençli hipertansiyon için daha kapsamlı araştırmayı, ,• Gebelik ve özel gruplarda daha net önerileri,• Yaşam tarzı değişikliklerine daha güçlü vurgu yapıyor.
